reglementen (5)
Het Rijnvaart Politie Reglement (RPR)
Je bent niet verplicht een exemplaar van het RPR aan boord te hebben, noch hoef je het hele reglement te kennen. De belangrijkste verschillen met het BPR worden hier opgesomd. De verschillen komen voort uit de drukke beroepsvaart in het RPR gebied, waardoor kleine schepen minder rechten hebben dan in het BPR gebied.
Het RPR is van toepassing op de (Boven- en Neder-) Rijn, de Lek, de Waal en het Pannerdensch kanaal. Bovendien op alle daaraan grenzende havens, laad- en losplaatsen en recreatieplassen
Klein wijkt altijd voor groot, ook in engten en ook voor snelle schepen.
Kleine schepen mogen geen mistseinen geven en bij slecht zicht mag alleen met een type-goedgekeurde radar worden gevaren. Waardoor kleine schepen in de praktijk niet met slecht zicht mogen varen.
Er zijn een aantal verschillen met betrekking tot de leeftijdseisen van bestuurders van vaartuigen:
|
Categorie |
BPR |
RPR |
|
Algemeen |
16 |
16 |
|
Roeiboot, kano en dergelijke |
- |
- |
|
Open motorboot k;einer dan 7 meter en langzamer dan 13 km/uur |
- |
16 |
|
Klein zeilschip groter dan 7 meter |
16 |
- |
|
Snelle motorboot |
18 |
18 |
Schepen korter dan 7 meter met een maximale snelheid van 13 km/uur moeten top-, hek- en boordlichten voeren. In het BPR wordt volstaan met een rondomschijnend wit licht.
In het RPR mogen alle kleine zeilschepen een rondom schijnend wit licht voeren en bij nadering een tweede wit licht tonen. In het BPR geldt dat alleen voor zeilschepen kleiner dan 7 meter.
Een 'alleen varende bijboot' hoeft geen licht te voeren maar moet bij naderen van een ander schip wel direct een licht tonen.
Drijvende werktuigen met een vrije en onvrije zijde mogen aan de vrije zijde een wit-groen en verticaal gestreept bord tonen. aan de onvrije zijde mogen ze een wit-rood en horizontaal gestreept bord tonen. In het BPR is dit twee groene kegels boven elkaar aan de vrije zijde en een rode bol aan de onvrije zijde (zie volgend cursusdeel).
Het Scheepvaart reglement Kanaal van gent naar Terneuzen (SRKGT)
Je hoeft van het SRKGT alleen te weten dat het bestaat en waar het van toepassing is. Dit reglement geldt op genoemd kanaal en zijkanalen, vanaf de grens met Belgie tot en met de havenhoofden van de buitenhaven van Terneuzen.
De Binnenvaartwet
De Binnenvaartwet vervangt per 1 juli 2009 de Binnenschepenwet en is gekoppeld aan Europese richtlijnen en regelgeving.
De nieuwe regels hebben vooral betrekking op de eisen die worden gesteld aan de technische uitrusting van binnenvaartschepen en vaarbewijzen.
De Nederlandse vaarbewijzen zijn:
Het Groot vaarbewijs voor:
- Alle schepen langer dan 40 meter
- Passagiersschepen en veerponten die meer dan 12 passagiers vervoeren
- Sleepboten en duwboten die bedrijfsmatig schepen langer dan 20 meter vervoeren
Het Beperkt Groot vaarbewijs voor:
- Schepen tussen 20 en 40 meter die gebruikt worden voor bedrijfsmatig vervoer
- Pleziervaartuigen met een lengte tussen 25 en 40 meter
Het Beperkt Groot Pleziervaartbewijs:
Eigenaren van pleziervaartuigen tussen 25 en 40 meter kunnen een ontheffing krijgen voor het Beperkt Groot vaarbewijs als zij beschikken over het Beperkt Groot Pleziervaartbewijs. De exameneisen zijn lichter en er is geen verplichte drie jaar vaartijd. Het examen bestaat uit een theorie deel en een praktijk examen.
Het Klein vaarbewijs voor:
- Pleziervaartuigen die sneller dan 20 km/uur kunnen varen
- Pleziervaartuigen tussen 15 en 25 meter lengte
- Schepen met een lengte tussen 15 en 20 meter die bedrijfsmatig worden gebruikt
Het zeilbewijs voor:
- Zeilende beroepsvaart
Het Schipper Rondvaartboot voor:
- Schippers van rondvaartboten die alleen in een bepaald gebied mogen varen (bijvoorbeeld Amsterdam)
Voor het verkrijgen van een vaarbewijs is een medische keuring verplicht (met uitzondering voor het Klein vaarbewijs, waar wordt volstaan met een 'eigen verklaring').
Het vaarbewijs is geldig tot het 70e levensjaar, waarna elke vijf jaar een nieuw vaarbewijs moet worden aangevraagd.
Wetboek van Koophandel
In het Wetboek van Koophandel staat maar een artikel dat relevant is:
De schipper is verplicht aan personen die in nood verkeren, zeker als zijn eigen schip daarbij betrokken is, zo goed mogelijk hulp te verlenen maar zonder je eigen schip of opvarenden in gevaar te brengen.
De schipper is verplicht om in geval van een aanvaring een aantal gegevens te verstrekken: naam en thuishaven van het schip, plaats van oorsprong en bestemming van het schip.
Hoofdregels
Er zijn drie hoofdregels die de voorrang bepalen:
- Schepen die aan de stuurboordzijde van het vaarwater (of betonde vaargeul) varen hebben altijd voorrang
- Kleine schepen wijken voor grote schepen
- Snelle schepen wijken voor alle andere schepen
Deze drie hoofdregels zijn in volgorde van belang gegeven. Kleine schepen die goed de stuurboordzijde van het vaarwater aanhouden hoeven dus niet uit te wijken voor grote schepen die niet aan de stuurboordzijde van het vaarwater varen.
Hiernaast zie je twee voorbeelden van hoofdregel 1: situaties waarbij een kleine motorboot voorrang heeft op schepen die het vaarwater kruisen.
Er is wel één uitzondering op de regel: veerponten die het vaarwater kruisen hoeven geen voorrang te verlenen aan kleine schepen die stuurboordwal houden
Gevolg van hoofdregel 2: als een klein schip niet de stuurboordwal houdt, dient het altijd te wijken voor grote schepen.
Snelle motorschepen zijn grote schepen, bijvoorbeeld catamarans of draagvleugelboten die lijndiensten onderhouden. Ze moeten wel voor kleine schepen wijken (hoofdregel 3) maar door hun grote snelheid zullen ze dat in de praktijk niet zomaar doen.
Definities van naderen
Schepen kunnen elkaar op drie manieren naderen. Welke voorrangsregel van toepassing is hangt af van deze manieren. Schepen zijn òf koerskruisers: dan naderen ze elkaar min of meer van opzij. Of een schip loopt een ander schip op: het ene schip haalt het andere in. Of schepen naderen elkaar op tegengestelde koers: ze varen recht tegen elkaar in. In het plaatje hiernaast zie je een overzicht.
Het kan lastig zijn om te beoordelen of een schip een koerskruiser of een oploper is want een oploper kan van opzij komen en een koerskruiser kan ook schuin van achteren komen. Er is een handigheidje voor om het verschil te bepalen: een oploper is eens schip dat nadert vanuit een hoek die overeenkomt met de schijnhoek van het heklicht (zie het deel over navigatielichten).
Grote schepen onderling
Als grote schepen elkaar naderen op tegengestelde koersen, dienen beide schepen naar stuurboord uit te wijken, zodanig dat de schepen elkaar aan de linker zijde passeren ("bakboord op bakboord").
- Als een groot schip een ander groot schip oploopt (inhaalt), dient het schip dat oploopt te wijken voor het opgelopen schip. Het schip dat wordt opgelopen heeft zonodig de plicht het oplopen mogelijk te maken door zelf ook uit te wijken.
- Als grote schepen elkaar op kruisende koersen naderen, dient het schip dat van bakboord komt te wijken voor het schip dat van stuurboord komt
- Als grote zeilschepen elkaar naderen, gelden de zeilvoorrangsregels (zie onder kleine zeilschepen).
Kleine schepen onderling
De voorrang van kleine schepen onderling wordt bepaald door het type schip. Er geldt dus een hiërarchie.
- Een klein zeilschip heeft voorrang op alle andere kleine schepen
- Een roeiboot of ander schip dat door spierkracht wordt voortbewogen, heeft voorrang op kleine motorboten
- Een kleine motorboot wijkt voor alle kleine zeilschepen en door spierkracht voortbewogen schepen.
Kleine motorboten onderling
Voor kleine motorboten geldt hetzelfde als voor grote schepen. Dus:
- Tegenliggers wijken beiden voldoende naar stuurboord
- Als twee kleine motorboten elkaar op kruisende koersen naderen, heeft de boot die van rechts komt voorrang
- De kleine motorboot dat een ander inhaalt moet daarvoor uitwijken. Als dat nodig is (zoals op het plaatje rechts) moet de boot die wordt opgelopen daarvoor ruimte vrij maken.
Kleine zeilschepen onderling
De voorrangsregels voor kleine zeilschepen zijn wat complexer. Er zijn drie situaties denkbaar:
1 "stuurboord wijkt voor bakboord"
De zeilschepen hebben de zeilen aan verschillende zijden van het schip staan. In het voorbeeld heeft het bovenste schip de zeilen aan de stuurboord zijde staan en het onderste schip heeft de zeilen aan bakboord. "Stuurboord wijkt voor bakboord" dus het bovenste schip moet wijken.
Als je moet uitwijken doe je dat het beste door achterlangs het andere schip te gaan want dat is veiliger.
2 "loef wijkt voor lij"
De zeilschepen hebben de zeilen aan dezelfde kant. Maar schip het bovenste schip is het schip aan loef (dichter bij de oorsprong van de wind) en daarom moet het bovenste schip wijken.
Het schip dat moet uitwijken kan niet achterlangs het andere schip gaan varen zonder een zeilmanoeuvre te doen (gijpen). Daarom kiest hij er voor om met het andere schip te gaan 'meeliggen' - een evenwijdige koers te varen - totdat het andere schip is gepasseerd. Daarna gaat het uitwijkplichtige schip weer terug op zijn oude koers.
3 "Oploper wijkt"
In dit geval hebben beide schepen de zeilen aan dezelfde zijde en ze zitten ongeveer even dicht bij de oorsprong van de wind. Maar het bovenste schip vaart veel harder, waardoor het andere schip wordt opgelopen. De oploper wijkt, dus schip het bovenste schip verandert van koers. In dit geval werkt het onderste schip mee door ook iets van koers te veranderen. Dit doet hij om zo min mogelijk last te hebben van het schip dat hem inhaalt.
Als een zeilschip een ander oploopt doet deze dat bij voorkeur aan de loefzijde van het schip dat wordt opgelopen. Daardoor heeft de oploper steeds optimale wind en kan snel voorbij varen.
Deze voorrangsregels voor zeilschepen gelden voor kleine zeilschepen onderling en voor grote zeilschepen onderling. Een klein zeilschip wijkt dus hoe dan ook voor een groot zeilschip omdat een hoofdregel is dat een klein schip voor een groot schip wijkt.
Engtes
Er is een apart deel van de voorrangsregels gewijd aan engtes want bij het naderen van een engte wordt soms afgeweken van de hoofdregels. Een engte is een vernauwing van het vaarwater, zodanig dat geen twee schepen tegelijk door de engte kunnen varen. Je kan daarbij denken aan een versmalling van een vaargeul of kanaal maar ook een brug kan een engte veroorzaken. Tussen haakjes: je mag trouwens nooit je eigen schip zo aanmeren of stilleggen dat een engte ontstaat.
De belangrijkste regel is dat elk schip dat een engte voorstrooms nadert voorrang heeft op een schip dat de engte tegenstrooms nadert. Deze regel is ingevoerd omdat schepen die voorstrooms varen moeilijk het schip stil kunnen leggen om op een ander te wachten. Dit betekent dat een klein schip dat de engte voorstrooms nadert voorrang heeft op grote schepen die tegenstrooms naderen.
| Het schip dat het obstakel aan stuurboord heeft moet voorrang verlenen aan het schip dat het obstakel aan bakboord heeft. Het komt er op neer dat, net als op de weg, je voorrang hebt als jouw 'weghelft' vrij is |  |
| Als een zeilboot die de engte bezeild heeft en een motorboot een engte naderen heeft de zeilboot voorrang (vanwege de regel dat kleine zeilschepen voorrang hebben op kleine motorboten) |  |
| Als een zeilboot die de engte NIET bezeild heeft en een motorboot een engte naderen heeft de motorboot voorrang. De motorboot kan met de wind van achteren moeilijk stoppen om op de zeilboot te wachten en heeft daarom voorrang. Deze zeilboot zal er trouwens nog moeite mee hebben om door de smalle engte te laveren... |  |
| Als twee zeilboten een engte naderen en ze hebben het allebij bezeild, wijkt de zeilboot die de zeilen over stuurboord heeft voor de zeilboot die de zeilen over bakboord heeft. Net zoals dat op open water het geval is. |  |
| Voor twee (kleine) motorschepen die tegelijk een engte naderen is niets geregeld. In de praktijk gaat het schip dat iets eerder was of dat moeilijker kan manoeuvreren als eerste. Je lost dit op met goed zeemanschap. |  |
Aan de verkeerde wal varen
Grote motorschepen willen regelmatig aan de "verkeerde" wal "voorsoorteren" om zo makkelijker een zijwater of nevenvaarwater in te gaan. Dat mag want tenzij dat ter plekke specifiek is verboden, mag je aan de "verkeerde" kant van het vaarwater varen. Maar er moet wel toestemming worden gevraagd aan tegemoet komende schepen. Dat doen grote motorschepen door het vertonen van een blauw bord met een witte rand en een bijbehorend wit flikkerlicht. Het tegemoet komende schip toont hetzelfde bord en flikkerlicht om aan te geven dat hij het heeft begrepen. Beide schepen gaan nu bakboord uit en passeren "stuurboord op stuurboord" (de ander wordt aan de stuurboord gelaten). Kleine schepen hoeven geen blauw bord te tonen maar moeten wel aan grote schepen die een blauw bord tonen, medewerking verlenen.
In de praktijk worden deze situaties met marifoon besproken maar het tonen van het blauwe bord met wit flikkerlicht blijft wel verplicht.
Varen in druk vaarwater
Als je met een plezierjacht je in een druk vaarwater ophoudt, kan je te maken krijgen met grote schepen die keren, vertrekken of een vaarwater oversteken of kruisen. Grote schepen mogen aan de doorgaande scheepvaart medewerking vragen om deze manoeuvres te maken en kunnen daarvoor geluidssignalen gebruiken. Kleine schepen mogen geen medewerking vragen en ook geen geluidssignalen geven. Kleine schepen mogen niet sterk gehinderd worden door grote schepen die een van de genoemde manoeuvres doen.
In de praktijk worden geluidssignalen niet gebruikt maar wordt met behulp van de marifoon afspraken gemaakt. Als klein schip, kan je in drukke vaarwateren het beste dicht bij de stuurboordwal blijven varen, zodat grote schepen voor je moeten uitwijken en je deze tegelijk niet hindert omdat zij in de regel wat verder van de wal blijven.
Keren
Een groot schip dat keert mag medewerking vragen door het geven van een lange stoot en een korte stoot op de scheepshoorn als deze over stuurboord wil keren (rechtsom keren). Als het grote schip over bakboord (linksom) wil keren, geeft het een lange stoot gevolgd door twee korte stoten.
Vertrekken
Een groot schip dat vertrekt geeft een korte stoot als het daarna stuurboord uit wil gaan en twee korte stoten als het bakboord uit wil gaan.
Het invaren of uitvaren van een haven of nevenvaarwater
Een groot schip geeft drie lange stoten gevolgd door een korte stoot als het voor het invaren of na het uitvaren stuurboord uit wil gaan. Als het bakboord uit wil gaan, geeft het drie lange stoten gevolgd door twee korte stoten. Als een groot schip na het uitvaren van een haven of nevenvaarwater wil oversteken, geeft het drie lange stoten. Als het schip eenmaal is overgestoken en naar stuurboord of bakboord wil afslaan, geeft het een lange stoot gevolgd door een korte stoot (stuurboord uit) of een lange stoot gevolgd door twee korte stoten (bakboord uit).
Aanvullende vaarregels
- Een schip mag alleen naast een ander schip opvaren als daar voldoende ruimte voor is en dit geen hinder voor de andere scheepvaart oplevert.
- Alleen bij oplopen en passeren op tegengestelde koersen mag een schip op kortere afstand komen dan 50 meter van een kegelschip (schip met gevaarlijke lading).
- Schepen moeten zo mogelijk minstens 1000 meter afstand houden ten opzichte van schepen die bezig zijn met mijnopruimwerkzaamheden.
- Een schip mag niet zonder toestemming langszij komen of vastmaken aan een varend schip of varend drijvend voorwerp.
- Het is niet toegestaan een ketting, anker of kabel voort te slepen, tenzij dit deel van een manoeuvre is.
- Een schip mag zich niet met de stroom mee laten drijven zonder dat het gebruikt maakt een middel tot voortstuwing (motor, zeilen, peddels).
- Het is verboden hinderlijke golfslag te veroorzaken, ook als dit niet specifiek door borden wordt aangegeven bij:
- een haveningang
- woonboten
- kwetsbare oevers
- veerboten in bedrijf
Veerponten
Veerponten mogen geen schepen hinderen bij hun vertrek. Maar als ze eenmaal aan de oversteek zijn begonnen hebben ze voorrang op kleine schepen, ook als het kleine schip aan de stuurboord wal vaart. Ze mogen grote schepen om medewerking vragen maar moeten deze wel voorrang verlenen als het grote schip aan stuurbord wal vaart.
Slecht zicht
Bij slecht zicht moeten schepen die de reis voortzetten een aantal maatregelen nemen:
- de navigatieverlichting aan doen
- een radarreflector voeren
- vaart matigen en zoveel mogelijk stuurboordwal houden
- extra goed uitkijken en luisteren
- zonodig het mistsein geven: elke minuut een lange stoot op de scheepshoorn
Grote schepen zijn verplicht het mistsein te geven maar kleine schepen mogen dit doen. Als de veilige vaart niet kan worden gegarandeerd mogen schepen de reis niet voortzetten en moeten dan zo snel mogelijk aanmeren. Veerponten die niet op de radar varen geven ten minste elke minuut een lange stoot gevolgd door vier korte stoten.
Hoewel van slecht zicht wordt gesproken en dat in principe bij zicht minder dan vier kilometer is, treffen de meeste schepen pas de bovengenoemde maatregelen bij een zicht van minder dan 1-2 kilometer. Bij echt slecht zicht <500m, is het heel verstandig om iemand op het voorschip te zetten die kan luisteren naar andere schepen: geluid draagt bij slecht zicht heel ver.
Ligplaats nemen
Bij het ligplaats nemen (aanmeren) ben je verplicht om dat zo te doen dat je daardoor de andere scheepvaart niet hindert en de oevers of kunstwerken niet beschadigt. Daarbij dien je rekening te houden met wind, stroming, golven en zuiging van andere schepen. Dit komt er op neer dat je bijvoorbeeld niet keihard tegen een ander schip aan mag komen bij het aanmeren aan lage wal; dat je niet naast een ander schip kan liggen als de schepen door golfslag erg onstuimig 'tegen elkaar aan rijden'; dat je niet ergens kan aanmeren als je door de zuiging van andere schepen schade veroorzaakt of zelfs losslaat. In feite mag je alleen risicoloos ligplaats nemen.
Elk schip is verplicht andere schepen toe te staan langszij aan te meren en toe te staan dat personen en goederen van het ene schip over het andere schip naar de wal worden verplaatst. Het schip waar langszij wordt afgemeerd is zelfs verplicht om zonodig te assisteren bij aankomst en vertrek van het schip dat langszij ligt. Het is niet toegestaan langszij een varend schip of varend drijvend voorwerp aan te meren zonder toestemming van de schipper daarvan. Politieboten en andere 'handhavers' mogen dit wel.
Het BPR kent een aantal situaties waarbij het verboden is ligplaats te nemen:
- waar een anker- of meerverbod geldt
- onder een brug of hoogspanningslijn
- in een engte of de nabijheid daarvan
- zodanig aanmeren dat een engte in de vaarweg ontstaat
- voor de monding van een vaarweg of in een havenopening
- in het traject van een veerpont
- bij een keerplaats voor grote schepen
- op ligplaatsen speciaal toegewezen aan de beroepsvaart
Snelle motorboten en waterskiën
Er gelden een aantal specifieke regels voor snelle motorboten; kleine motorboten die sneller kunnen varen dan 20 km/uur.
Snelle motorboten moeten geregistreerd staan bij de Rijksdienst voor wegverkeer. Dat kan bij het postkantoor en dan krijg je een registratieteken. Dat registratieteken moet samen op de boot worden aangebracht en het registratiebewijs moet aan boord zijn.
Verder moet een snelle motorboot aan een aantal eisen voldoen:
- de uitlaat moet voldoende gedempt zijn
- er mag tijdens het varen geen gevaar voor brand zijn en explosie zijn en geen hinder van rook, damp of walm
- de stuurinrichting moet in orde zijn
- bij een open stuurstand moet er een dodemansknop zijn waardoor de motor stopt als de stuurman niet achter het stuur zit (bij ghesloten binnenbesturing hoeft dit dus niet)
- voor iedere opvarende moet er een reddingsvest aan boord zijn en een stuurman die in een open kuip staat moet die ook dragen
- er moet een brandblusser aan boord zijn
De bestuurder heeft ook een aantal verplichtingen:
- gebruik van de zitplaats voor de bestuurder is verplicht, tenzij staand sturen veilig is
- gebruik maken van het dodemanskoord
- dragen van een reddingsvest
- vermeiden van hinder of gevaar voor andere schepen
- motor uitzetten als de boot stilligt
- scheepsbescheiden, registratiebewijs en vaarbewijs zijn aan boord
De schipper is in eerste instantie verantwoordelijk voor de naleving van deze regels. De eigenaar blijft mede verantwoordelijk, ook als hij de boot heeft uitgeleend (met name voor de technische uitrusting). De bestuurder moet tenminste 18 jaar oud zijn.
Het onderwerp snelle motorboten is in het examen heel belangrijk
Waterskiën mag alleen in daartoe aangewezen gebieden. De bestuurder heeft hulp van een uitkijk van minstens 15 jaar oud, die op de skiër kan letten en die de skiseinen kent.
Noodsignalen
Af en toe komt een schip in nood en heeft dringende hulp nodig. Bijvoorbeeld als er brand is, het schip dreigt te zinken of als er iemand ernstig gewond is. Je kan dan via de marifoon hulp inschakelen. Op open wateren zoals de zee en het IJsselmeer gebruik je daarvoor marifoonkanaal 16 (kustwacht) en op rivieren en meren kanaal 10 of als je in een blokgebied vaart, het daar gebruikte kanaal. En je kan ook 112 bellen.
Om hulp van omringende schepen te krijgen mag je op een aantal manieren aandacht trekken:
- Overdag zwaaien met een vlag of een ander voorwerp waar je aandacht mee trekt
- 's Nachts zwaaien met een licht
- Je kan gebruik maken van vuurpijlen, rookbommen of parachutelichten.
- En je kan gebruik maken van geluidssignalen: het voortdurend luiden van de scheepsbel, herhaalde reeksen lange stoten op de scheepshoorn of toeter of het seinen van de morsecode voor SOS: drie kort, drie lang, drie kort.
Geluidsseinen
Er zijn veel geluidsseinen (het gebruik van de toeter of hoorn), waarmee schepen met elkaar kunnen communiceren. Kleine schepen mogen niet alle seinen geven die grote schepen wel mogen geven. De onderstaande geluidsseinen mag een klein schip wel geven:
Een korte stoot duurt 1 seconde en een lange stoot vier seconden. In de praktijk geven schepen vaak stoten die veel korter duren.
Grote schepen moeten tegelijk met het geven van een geluidssein een helder geel rondom schijnend licht tonen.
Het sein "blijf weg"
Als er op of nabij het vaarwater brand, explosie of vergiftigingsgevaar is of dreigt, kan het sein "blijf weg" worden gegeven. Het sein bestaat uit een korte stoot gevolgd door een lange stoot, minstens 15 minuten herhaald. Het sein zal in de praktijk worden gegeven door een schip met blauwe kegels: een schip dat een gevaarlijk lading vervoert.
Als je dit sein hoort handel je als volgt: van het gevaar wegvaren, ramen en deuren dichtdoen en alle vuur doven (denk aan de waakvlam van de geiser) en via marifoon of 112 de autoriteiten waarschuwen. Let op de windrichting in verband met giftige (rook)gassen. Let op: dit is belangrijke examenstof.
Marifoon en radar
Grote schepen zijn verplicht een marifoon aan boord te hebben en hoewel die verplichting niet voor kleine schepen geldt, zijn er steeds meer uitgerust met een marifoon. Als je een marifoon aan boord hebt, heb je ook een aantal verplichtingen:
- De marifoon moet geregistreerd zijn bij het Agentschap Telecom
- Iemand aan boord moet een bedieningscertificaat hebben
- Het "Handboek voor de marifonie in de binnenvaart" of de ANWB Almanak 1 moet aan boord zijn
- Daar waar dat vereist is (dat wordt door borden aangegeven) geldt een uitluister- en communicatieplicht
In Nederland mag de marifoon uitsluitend op laag vermogen uitzenden (0,5 tot 1 Watt). Het Basiscertificaat Marifonie is voldoende om op dit vermogen een marifoon te mogen gebruiken. Op zee wordt op een hoger vermogen (6 tot 25 Watt) uitgezonden omdat daardoor het bereik van de marifoon veel groter is. Je moet dan wel een Marcom-B bedieningscertificaat hebben om de marifoon te mogen gebruiken.{/ariimagepopup}
In sommige gebieden (een overzicht van deze gebieden vind je in Bijlage 9 van het BPR) zijn grote schepen verplicht twee marifoons te gebruiken. De ene marifoon staat dan op het ship-ship kanaal (VHF 10) en de andere staat op het kanaal van de lokale verkeerspost. Kleine schepen hebben deze verplichting niet maar als je er zelf voor kiest om twee marifoons aan boord te hebben geld de verplichting om wel op beide kanalen uit te luisteren.
Als een plezierjacht een type-goedgekeurde radar aan boord heeft (en dat heeft vrijwel geen enkel klein schip want het gaat om een dure radar, specifiek voor de beroeps-binnenvaart) moet ook een marifoon aan boord zijn. Op een aantal vaarwateren mag zonder marifoon en type-goedgekeurde radar bij slecht zicht niet worden gevaren. Deze vaarwateren worden opgesomd in Bijlage 9 van het BPR. In de praktijk mag dus vrijwel geen pleziervaartuig bij slecht zicht in zogenaamde 'bijlage 9 gebieden' varen. Een paar voorbeelden van 'bijlage 9 gebieden' zijn: het IJ, het Amsterdam-Rijn kanaal, de vaarwegen tussen de zee en de havens aan de Waddenzee, de Nieuwe waterweg en de Nieuwe Maas. In de ANWB almanak 1 vind je een volledig overzicht.
De gangbare radars op kleine schepen, de zogenaamde jachtenradars, mogen op de binnenwateren niet worden gebruikt om "op de radar" te varen. Uitzonderingen daarop zijn open wateren, zoals de Zeeuwse stromen, het IJsselmeer en de Waddenzee. Voor het gebruik van een jachtenradar is een radardiploma nodig.
Met "op de radar varen" wordt bedoeld dat vooral met behulp van de radar wordt genavigeerd. Je mag dus wel bij goed zicht oefenen, zonder over het radardiploma te beschikken.
Snelle schepen moeten tijdens het varen altijd hun radar aan hebben staan.
Verkeerstekens
Verkeerstekens zijn borden die langs het water staan met daarop aanduidingen. Er bestaan een aantal categorieën:
|
Verbodsborden: witte borden met een rode rand en een rode diagonale streep |
 |
|
Gebodsborden: witte borden met een rode rand |
 |
|
Beperkingstekens: witte borden met een rode rand en vaak met een zwarte driehoek die de beperkingsrichting aangeeft |
 |
|
Aanbevelingstekens: blauwe borden met daarin een wit symbool dat je aanraad om iets te doen |
 |
|
Aanwijzingstekens: blauwe borden met daarin meestal een wit symbool dat je aandacht vraagt voor een object of situatie |
 |
|
Bijkomende tekens: een bord onder een van de bovenstaande, dat aangeeft voor wie dat verkeersteken bedoeld is |
 |
|
Tekens aan kunstwerken: borden en lichten aan sluizen en bruggen Hieronder volgt een opsomming van de belangrijkste verkeerstekens |
 |
|
Verbodstekens |
|
| Algeheel verbod in- , uit-, door- of onderdoor te varen | |
| Verbod voorbij te lopen (inhaalverbod) |  |
| Verboden aan te leggen en/of te ankeren |  |
| Verboden aan te leggen | |
| Verboden te ankeren |  |
| Verboden hinderlijke golfslag te veroorzaken |  |
| Verboden voor motorschepen |  |
| Verboden voor pleziervaart |  |
| Verboden voor zeilschepen |  |
| Verbod op te lopen (inhaalverbod) | |
| Verboden aan te meren binnen de aangegeven afstand van het bord |  |
|
Gebodstekens |
|
| Verplichting niet voorbij het bord te varen onder bepaalde omstandigheden (dit bord wordt gebruikt om te voorkomen dat schepen te dicht bij een gesloten brug of sluis gaan wachten en daarmee schepen die vanaf de andere zijde komen hinderen) | |
| Verplichting bijzonder goed op te letten (bijvoorbeeld bij een drukke kruising of bij werkzaamheden) |  |
| Verplichte vaarrichting |  |
| Verplichting zich aan de maximum snelheid te houden ( in km per uur) |  |
| Verplichting zich op betreffende marifoonkanaal te melden (in de praktijk wordt dit van pleziervaart niet verwacht) |  |
|
Beperkingstekens |
|
| Beperkte doorvaarthoogte (meters) | |
| beperkte diepgang (centimeters) |  |
|
Aanwijzingstekens |
|
| Aanbevolen vaarrichting | |
| Toegestaan aan te meren en/of ankeren |  |
| Niet-vrijvarende veerpont (pont aan een kabel) | |
| Plaats om te keren (bedoelt voor beroepsvaart in een nauwe vaart) |  |
| Einde voorgaande geboden of verboden |  |
| Toegestaan te meren binnen de aangegeven afstand van het bord (dit wat onzinnige bord is in een examen voorgekomen en daarom word het hier vermeld. Ik vraag mij af of het echt bestaat) |  |
|
Bijkomende tekens |
|
| Verplichte vaarrichting voor motorschepen |  |
| Aanbevolen vaarrichting voor pleziervaart | |
| Over 800 meter is het verboden om sneller te varen dan de aangegeven snelheid |  |
Tekens aan kunstwerkenLinker doorvaart met daarboven het bord Doorvaart verboden: doorvaart vanaf deze zijde verboden Middelste doorvaart met een gele ruit: doorvaart van beide zijden toegestaan Rechter doorvaart met twee gele ruiten: doorvaart alleen vanaf deze zijde toegestaan |
 |
"Dubbel rood" onbediende brugDit is een brug met een beweegbaar deel maar op dit moment onbediend. Meestal omdat de brug sluitingstijden heeft. Onderdoorvaart is wel toegestaan, zoals blijkt uit de gele ruit |
 |
"Enkel rood" brug geslotenDe brug is gesloten maar wordt bediend. Je moet dus even wachten tot de brug open gaat. Als de brug opengaat en hij blijft op enkel rood staan, zal de brugwachter eerst de schepen aan de andere kant laten doorvaren |
 |
"Groen rood" weldra doorvaartJe moet nog even wachten met doorvaren maar de schepen aan deze kant mogen als eerste door de brug |
 |
"Enkel groen" doorvaart toegestaan(Zeer zeldzaam is wanneer je een open brug ziet met twee groene lichten boven elkaar. De brug is open voor doorvaart maar onbediend. Het kan bijvoorbeeld gaan om een brug in aanbouw.) |
 |
Op Nederlandse binnenwateren en vlak buiten de kust worden verschillende reglementen gebruikt. Het belangrijkste daarvan is het Binnenvaart Politie Reglement, ofwel het BPR. Hiernaast zie je een kaart van Nederland met daarop ingetekend op welke gebieden de reglementen gelden (klik voor een vergroting). Het BPR geldt voor iedereen die zich op het water bevindt; van een kind dat met een rubberbootje aan het spelen is tot en met een enorm cruiseschip. Je bent verplicht een exemplaar van het lokale reglement aan boord te hebben, behalve als dat niet kan zoals bij voorbeeld op een surfplank. Het is trouwens toegestaan om alleen een 'elektronisch middel' bij je te hebben om de reglementen mee op te zoeken. Dus zet in je mobiel de link www.overheid.nl en zoek onder wet- en regelgeving naar het juiste reglement.
In deze cursus worden de reglementen niet volledig beschreven. Dat is geen vereiste voor het examen en bovendien voor de praktijk onnodig. Als je iets wilt nazoeken kan je dat online doen of in de ANWB wateralmanak deel 1.
Scheepvaartverkeerswet
De verschillende reglementen op de Nederlandse binnenwateren komen voort uit de overkoepelende Scheepvaartverkeerswet. De Scheepvaartverkeerswet is een raamwet. In een raamwet wordt alleen genoemd wat in de reglementen geregeld moet worden en waar de reglementen gelden. De precieze uitwerking van de reglementen staat niet in de wet. Dat is handig omdat anders elke minuscule wijziging van de reglementen als een wetswijziging goedgekeurd zou moeten worden door de Staten Generaal. Wel worden er enkele algemeen geldende regels beschreven, zoals bijvoorbeeld het maximaal alcohol promillage: overal en op alle schepen 0,5 promille.
De Scheepvaartverkeerswet heeft als doel:
- Het verzekeren van een veilig en vlot verloop van het scheepvaartverkeer
- Het in stand houden van de scheepvaartwegen
- Het voorkomen of beperken van schade aan scheepvaartwegen en kunstwerken (sluizen e.d.)
- Verkeersreglementering
De bevoegde opsporingsambtenaren controleren de naleving van de wet. Niet alleen de waterpolitie is bevoegd maar ook verkeersbegeleiders, sluismeesters, brugwachters en enkele andere ambtenaren hebben een opsporings- en aanhoudingsbevoegdheid. Op overtreding van de wet staan verschillende straffen zoals boetes, gevangenisstraf of (tijdelijke) vaarontzegging.
Definities van het BPR
Het BPR is verreweg het belangrijkste reglement voor de pleziervaart. In de inleiding van het reglement wordt de precieze definitie gegeven van typen schepen, samenstellen, lichten en geluidsseinen en van enkele overige begrippen. Vooral de definitie van typen schepen is interessant omdat daar bijvoorbeeld uit blijkt dat een zeilschip alleen een zeilschip is als het de motor niet gebruikt. Zodra er met de gashendel gas wordt gegeven is het zeilschip een motorschip, ook als de zeilen nog omhoog staan. En een visserschip is alleen een vissersschip als het daadwerkelijk vist (let op: daar denken vissers in de praktijk heel anders over!).
Typen schepen
- Schip: Elk vaartuig dat wordt gebruikt als middel van vervoer te water en dat daarvoor geschikt is. Daar horen ook bij een watervliegtuig of een vaartuig zonder waterverplaatsing (bijvoorbeeld een hovercraft).
- Motorschip: Een schip dat gebruik maakt van mechanische middelen tot voortbeweging.
- Groot schip: Een schip dat niet past binnen de definitie van een klein schip, zoals hieronder omschreven (over het algemeen schepen langer dan 20 meter of beroepsvaart kleiner dan 20 meter, zoals een kleine rondvaartboot of een veerpont).
- Klein schip: Een schip waarvan de lengte minder dan 20 meter bedraagt. De lengte is de afstand van de voorkant van de voorste tot de achterkant van het achterste deel van de romp, zonder de boegspriet, de papegaaistok en het trimvlak. Uitzonderingen op de lengteregel zijn: een schip dat een groot schip sleept, assisteert, duwt of langszij vastgemaakt meevoert • een passagiersschip • een veerpont • een vissersschip • een duwbak Deze schepen gelden als een Groot schip, ook als ze korter dan 20 meter zijn.
- Snel schip: Een groot motorschip dat met een snelheid van meer dan 40 km per uur ten opzichte van het water kan varen (draagvleugelboot, luchtkussenvaartuig of motorschip met meer dan één romp).
- Passagiersschip: Een schip dat meer dan 12 passagiers mag vervoeren
- Zeegaand schip: een groot schip dat van zee komt of naar zee gaat en dat daarbij deelneemt aan de scheepvaart op de binnenwateren. Om welke wateren het gaat staat in de bijlagen van het BPR (op deze site staan de bijlagen niet vermeld).
- Bovenmaats schip: Een schip dat door zijn grote diepgang of lengte maar een beperkt gedeelte van de vaarweg kan gebruiken. De plaatselijke autoriteiten bepalen welke schepen voor een bepaald vaarwater als 'bovenmaats' worden aangewezen.
- Duwboot: Een motorschip dat deel uitmaakt van een duwstel en daarbij dient voor het voortbewegen en het sturen van andersoortige schepen en dat daarvoor is gebouwd of ingericht.
- Duwbak: Een schip dat is gebouwd of speciaal geschikt is om te worden geduwd.
- Zeeschipbak: Een duwbak die is gebouwd om aan boord van een zeeschip te kunnen worden vervoerd en om de binnenwateren te bevaren.
- Drijvend werktuig: Een schip voorzien van werktuigen, die zijn bestemd om op vaarwegen of in havens te worden gebruikt.
- Vissersschip: Een schip dat vist met netten, lijnen of ander vistuig, die de manoeuvreerbaarheid beperken. (Dus niet een motorbootje met een hengelaar.)
- Veerpont: Een schip dat een veerdienst onderhoudt, waarbij de vaarweg wordt overgestoken, en dat door de bevoegde autoriteit als veerpont is aangemerkt.
- Zeilschip: Een schip dat uitsluitend door zijn zeilen wordt voortbewogen. Een schip dat onder zeil vaart en tegelijk zijn mechanische middelen tot voortstuwing (motor) gebruikt, is een motorschip.
- Zeilplank: Een klein schip voorzien vaan een vrij bewegende zeiltuigage, die is gemonteerd op een in alle richtingen draaibare mastvoet en die tijdens het zeilen niet in een vaste positie wordt ondersteund.
- Snelle motorboot: Een klein schip dat bij gebruikmaking van zijn motor sneller dan 20 km per uur ten opzichte van het water kan varen.
- Waterscooter: Een snelle motorboot, gebouwd of ingericht om door een of meer personen skiënd door of over het water te worden voortbewogen.
Samenstellen
Samenstel: een aantal schepen die met kabels aan elkaar zijn vastgemaakt om samen door het water te varen
Sleep: Eén of meer motorboten trekken met kabels een of meer schepen of bakken achter zich aan of helpen bij het sturen daarvan.
Duwstel: Een of meer duwboten zijn in een starre verbinding vastgemaakt aan een of meer andere schepen of bakken, waarbij in ieder geval één van de schepen of bakken vóór de duwboot uit wordt geduwd.
Gekoppeld samenstel: Twee of meer schepen zijn langszij aan elkaar vastgemaakt. De gesleepte schepen zitten in ieder geval niet voor het schip dat het samenstel voortbeweegt.
Lichten en geluidsseinen
- 's Nachts: De tijd tussen zonsondergang en zonsopgang.
- Overdag: De tijd tussen zonsopgang en zonsondergang.
- Wit licht, rood licht, groen licht. geel licht en blauw licht: Lichten die schepen of vaartuigen gebruiken om te worden herkend. Deze lichten moeten aan bepaalde voorschriften voldoen.
- Krachtig licht, helder licht en gewoon licht: Ook de sterkte van een licht moet aan vastgestelde normen voldoen.
- Flikkerlicht: Een periodelicht dat 50 tot 60 flikkeringen per minuut toont.
- Snel flikkerlicht: Een zwaailicht of periodelicht dat 100 tot 150 flikkeringen per minuut toont.
- Korte stoot: Een geluidssein dat ongeveer 1 seconde duurt.
- Lange stoot: Een geluidssein dat ongeveer 4 seconden duurt; de tijdruimte tussen opeenvolgende lange stoten is ongeveer 1 seconde.
- Reeks zeer korte stoten: Een reeks van ten minste zes stoten die elk ongeveer 1/4 seconde duren.
Overige begrippen
- Drijvend voorwerp: Een bouwsel dat geschikt is gemaakt om in het water te worden verplaatst en dat geen schip of drijvende inrichting is. Denk bijvoorbeeld aan een ponton met een hijskraan er op.
- Drijvende inrichting: Een drijvend bouwsel dat vanwege zijn bestemming in de regel niet wordt verplaatst. Denk aan een drijvend clubhuis van een roeivereniging of een woonboot.
- Stilliggend: Ten anker of afgemeerd
- Varend: Niet ten anker of gemeerd liggend, ook niet vast gevaren.
- Vaarweg: Elk voor het openbaar verkeer met schepen openstaand water.
- Vaarwater: Het gedeelte van een vaarweg dat feitelijk door de scheepvaart kan worden gebruikt.
- Exploitant: de eigenaar, de rompbevrachter of ieder ander die de zeggenschap heeft over het gebruik van een schip.
- ADNR: Het reglement over het vervoer van gevaarlijke stoffen over de Rijn.
De schipper
De schipper is verantwoordelijk voor de veiligheid van schip en bemanning en voor het naleven van de reglementen. De bemanning moet dan ook doen wat hij opdraagt en mag niet zonder overleg koers en/of vaart van het schip veranderen. De schipper hoeft niet daadwerkelijk te sturen en degene die stuurt is niet automatisch de schipper. Het is dus heel goed mogelijk om als schipper instructies te geven aan degene die stuurt en vervolgens even benedendeks te gaan om koffie te zetten of iets dergelijks. Terwijl je in de kombuis bezig bent blijf je wel verantwoordelijk voor wat er gebeurt. Als schipper moet je er dus wel bij stilstaan of het geen gevaar oplevert om benedendeks te gaan. Als twee varende schepen aan elkaar zijn vastgemaakt (samenstel) kan elk schip nog een eigen schipper hebben. Maar een van beiden is ook de schipper van het gehele samenstel en dat is de baas. De andere schipper blijft wel verantwoordlijk voor het juist voeren van zijn eigen schip. In de praktijk zou dit bijvoorbeeld kunnen betekenen dat je als "tweede schipper" besluit om het samenstel te verlaten omdat je het niet eens bent met de gang van zaken.
De principes van goed zeemanschap zijn: kennis, kunde en anticipatie. De kennis doe je op oor deze ursus en de kunde krijg je n de praktijk. nticiperen op de situaties die je tegen kan komen is erg belangrijk omdat je daarmee gevaarlijke situaties kan voorkomen. Denk daarbij aan het voorzien van een moeilijke manoeuvre in de haven, zodat je alvast voorbereidende maatregelen kan nemen. Als het hard waait of zou kunnen gaan waaien, kan het verstandig zijn om te beslissen om niet uit te varen om risico te vermijden. Als je op een zeilschip vaart en je ziet een zware wolk aankomen waar veel wind uit kan komen, is het wijs om van tevoren zeil te minderen in plaats van dat midden in een krachtige windvlaag te moeten doen. En zo zijn veel situaties te noemen waarbij anticipatie belangrijk is. Risco voorkomen is de grondslag van een veilige vaart.
Het BPR verbind een inimum leeftijd van degene die stuurt aan enkele soorten vaartuigen:
- Een zeilschip korter dan 7 meter, roeiboten, kano's en waterfietsen: geen leeftijdsgrens
- Een open motorboot korter dan 7 meter, dien niet harder kan dan 13 km per uur: 12 jaar
- Motorboten die sneller kunnen varen dan 20 km per uur: 18 jaar
- Voor alle andere kleine schepen: 16 jaar
Daarbij geldt de eis dat de stuurman wel bekwaam moet zijn. Iemand die nog nooit gevaren heeft kan natuurlijk niet op een bekwame manier met een zeiljacht of flinke motorboot omgaan. Je drie-jarige zoontje in zijn eentje in een rubberboot zetten is daarom ook niet reglementair.
De stuurman van een schip moet bovendien goed zicht rondom hebben.
De schipper en alle opvarenden zijn verplicht om de aanwijzingen op te volgen van daartoe bevoegde ambtenaren (sluismeesters, brugwachters, havenmeesters etc.)
Waterskiën
Bij waterskiën zal de boot sneller gaan dan 20 km/uur. De bestuurder moet minimaal 18 jaar oud zijn en in bezit van een klein vaarbewijs. Een tweede persoon van minstens 15 jaar oud dient uitkijk te houden. Waterskiën mag alleen in daartoe aangewezen gebieden.
Verplichte documenten aan boord
Voor verschillende soorten schepen worden een aantal eisen gesteld ten aanzien van de documenten die aan boord moeten zijn:
- Alle schepen: het Binnenvaart Politie Reglement
- Het vaarbewijs op schepen die vaarbewijsplichtig zijn
- Snelle motorboten: het registratiebewijs
- Schepen met marifoon: het registratiebewijs van de marifoon (elke marifoon moet geregistreerd zijn bij het Agentschap Telecom), het Handboek voor de marifonie (het deel dat betrekking heeft op de pleziervaart staat ook in de ANWB wateralmanak deel 1)
Een marifoon mag alleen worden gebruikt als er iemand aan boord is met een bedieningscertificaat.
Algemene bepalingen
Het is niet toegestaan voorwerpen buitenboord te laten uitsteken die schade kunnen veroorzaken of gevaar opleveren. Dit geld ook voor ankers.
Schepen mogen alleen aan daartoe bestemde objecten worden vastgemaakt. Dus niet aan bomen, verkeersborden, lantaarnpalen, tonnen en boeien en dergelijke.
Er mogen geen zaken overboord worden gezet die een gevaar voor de scheepvaart kunnen opleveren. Bijvoorbeeld landvasten of andere lijnen.
Elk schip is verplicht een ander schip langszij te laten, tenzij dat een gevaar voor opvarenden of schade aan het schip zou veroorzaken.